Parafilik Bozukluklar
Arzu, insan psikolojisinin en ilkel ve girift köklerinden biridir.
Çoğu zaman bilinçdışının kıyılarından yükselen bir dürtü gibi belirir; toplumsal normlarla çatışabilir, bastırılır, şekil değiştirir ya da sapar.
.
Tam da bu sebepten, cinsellik söz konusu olduğunda mesele “neye arzu duyduğumuz” kadar, bu arzunun hangi bağlamda, ne ölçüde ve nasıl şekillendiğidir.
.
Parafilik yönelimler, arzunun bu çetrefilli haritasında karşımıza çıkan en marjinal sapmalardandır.
.
Parafili, Yunanca “para” (yanında, dışında, ötesinde) ve “philia” (sevgi, aşk) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Kelime olarak “alışılmışın ötesinde bir sevgi” ya da “yana kaymış arzu” anlamına gelir.
.
Bu yanılsamalı “öte”, bireyin cinsel dürtüsünün sıradanın dışına taşmasıyla kalmaz; kimi zaman sınır ihlallerine, kimi zaman da kişinin işlevselliğini sekteye uğratan kompulsif bir döngüye yol açar.
.
DSM-5, parafilileri iki düzlemde ele alır: “parafilik ilgi” ve “parafilik bozukluk”.
Yani, bazı insanlar norm dışı nesnelere -ya da durumlara- ilgi duyabilir ama bu ilgi başlı başına bir bozukluk olarak tanımlanmaz.
.
Bir parafili ancak kişi işlevsel sorunlar yaşadığında ya da rızası olmayan birine zarar verdiğinde "bozukluk" olarak tanımlanır.
.
Freud’un psikanalitik kuramında arzu, bastırılmış dürtülerin dilidir.
Bu dile, kimi zaman rüyalar, kimi zamansa semptomlar vasıtasıyla ulaşırız.
.
Parafilik yönelimler çoğu zaman, Freud’un fallik dönem olarak tanımladığı -yaklaşık 3-6 yaş arası- çocukluk dönemindeki cinsel gelişim süreçleriyle bağlantılıdır.
Bu dönemde çözümlenmemiş Ödipal çatışmalar ya da bastırılmış arzular, yetişkinlikte norm dışı arzu nesnelerine yönelimi tetikleyebilir.
.
Özellikle travmatik deneyimlerin ya da duygusal ihmalin olduğu vakalarda, libido sağlıklı bir şekilde nesneye yönelmekte zorlanabilir ve sapmalar yaşanabilir.
.
Örneğin fetişizmde, kişinin cinsel arzusu bir nesneye ya da bedenin belirli bir kısmına odaklanır.
Bu odaklanma, Melanie Klein’ın nesne ilişkileri kuramında tanımladığı “parça nesneye yönelim” ile açıklanabilir.
.
Birey, bütün ve karmaşık bir özneyi arzulamak yerine, onun kontrol edilebilir bir parçasına yönelir. Bu tercih, çoğu zaman bir bağlanma yarasına ya da ayrışma kaygısına işaret eder.
.
Sadizm ve mazoşizm gibi parafililerde ise, haz ile acı arasında kurulan çift yönlü bir bağ söz konusudur. Bu bozukluklar, yalnızca bedeni değil, aynı zamanda benliği de acı üzerinden sınayan; utanç, kontrol ve değersizlik duygularıyla örülü içsel dinamikleri açığa çıkarır.
.
.
Parafilik bozukluklar yalnızca neye arzu duyulduğuyla değil, aynı zamanda arzu üzerindeki kontrol ihtiyacıyla da ilgilidir.
Birçok vakada, bireyin yaşamdaki genel kontrol duygusunun zayıfladığı görülür.
Parafili, bu kontrol kaybı hissine karşı geliştirilen bir baş etme biçimi; ritüelistik bir “düzen” kurma çabası olarak işlev görebilir.
.
ACT (Kabul ve Kararlılık Terapisi) gibi çağdaş yaklaşımlar, parafilik dürtülerle mücadelede bastırmayı değil; dürtünün fark edilmesini, yargısızca gözlemlenmesini ve kişiyle birlikte var olmasına alan tanıyacak bir yaşama becerisinin geliştirilmesini hedefler.
.
Bu yaklaşım, bireyin arzusunu tamamen “susturmak” yerine, onunla kurduğu ilişkiyi dönüştürmeyi amaçlar.
Arzunun kendisini suçlamak değil, onunla nasıl bir ilişki içinde olduğumuzu fark etmek…
Bu da ancak utanç, korku ve inkârın ötesine geçilerek mümkündür.
.
Toplumsal yasaklamalarla bastırılan arzular, bilinçdışında varlık sürer ve çoğu zaman semptomatik formlarda geri dönerler: Takıntı, tekrar, ritüel.
Parafilik bozukluklar bu noktada, görünmeyeni görünür kılar.
.
Bir nevi sembolik çığlık gibidirler. “Ben de varım” diyen bastırılmış bir arzunun, utançla, suçlulukla, korkuyla bezenmiş ifadesidirler.
.
Parafiliyi yalnızca bir “sapkınlık” olarak görmek; kişiyi anlamaya çalışmaktan, onu iç dünyasıyla yüzleştirmekten kaçınmak demektir.
Oysa her parafilik örüntü, ardında bir hikâye barındırır:
Bir çocuğun bastırılmış travması, reddedilmiş kimliği, sevgiye duyduğu özlem, ya da utançla örülmüş bir kendilik algısı…
.
.
Arzumuzun yönü, kim olduğumuzu ne ölçüde yansıtıyor ?
.
.
.
.
.
.
.
kapak görseli: https://www.andyfarr.com/twistedrose